Thạc sĩ Bác sĩ Đỗ Thanh Hà-Nguyên Trưởng khoa Phụ – Bệnh viện Y học cổ truyền Trung ương, hiện là Trưởng khoa Phụ tại Trung tâm nghiên cứu và ứng dụng Thuốc Dân Tộc
Hà Nội: Biệt thự B31 ngõ 70 Nguyễn Thị Định, Thanh Xuân - Hà Nội
098.991.3935
bacsidothanhha@thuocdantoc.vn
bacsidothanhha.com
Vô kinh khiến chị em khổ sở thế nào? Bác Hà chia sẻ cách chữa bằng Y học cổ truyền
- Chia sẻ:
-
-
-
-
Vô kinh không chỉ là “không có ngày đèn đỏ”. Đó là chuỗi ngày thấp thỏm: lo có thai ngoài ý muốn, lo nội tiết rối loạn, da tóc thay đổi, lo ảnh hưởng chuyện con cái, cảm xúc thất thường. Bài viết này, bác Hà gửi tới chị em cách hiểu đúng về vô kinh, phân biệt nguyên phát – thứ phát, lý giải theo Đông y và gợi ý chăm sóc – điều trị để vòng kinh trở lại tự nhiên.
📖 Câu chuyện nhỏ nơi phòng khám
Tuần rồi, bác Hà gặp một chị em 23 tuổi, 3 tháng chưa thấy kinh sau đợt thi cử và giảm 6kg trong 6 tuần. Em bảo: “Em sợ lắm, thử que âm tính nhưng người mệt, da khô”. Một bạn nữ khác 34 tuổi sau sinh 1 năm, cai sữa đã 4 tháng mà kinh vẫn chưa về, kèm rụng tóc – loãng sữa. Những câu chuyện ấy rất thật. Bác Hà luôn nói với chị em: mất kinh là tín hiệu chứ không phải lỗi của cơ thể; việc của mình là tìm gốc rễ và chăm lại từ nền tảng.
🧭 Vô kinh là gì? Khi nào đáng lo?
🔹 Phân loại nhanh
- Vô kinh nguyên phát: chưa có kinh đến 15–16 tuổi kèm chậm dậy thì hoặc 16–17 tuổi dù đã phát triển dậy thì.
- Vô kinh thứ phát: đang có kinh đều bỗng mất ≥ 3 tháng (hoặc ≥ 6 tháng nếu kỳ vốn thưa).
⚠️ Cần đi khám sớm khi
- Que thử thai dương tính hoặc nghi có thai ngoài tử cung.
- Đau bụng dưới tăng, sốt, ra khí hư hôi, ra máu bất thường.
- Vô kinh kèm đau đầu – tiết sữa bất thường, sụt cân nhanh, rậm lông, mụn nặng, hoặc stress/ám ảnh ăn uống.
🧪 Góc Y học hiện đại – để phối hợp cho an toàn
Vô kinh có thể do: có thai, rối loạn trục hạ đồi – tuyến yên – buồng trứng, buồng trứng đa nang (PCOS), rối loạn tuyến giáp – tuyến thượng thận, tăng prolactin, sẹo dính buồng tử cung sau nạo phá, tác dụng phụ thuốc, luyện tập/giảm cân quá mức… Khám thường bao gồm: siêu âm, xét nghiệm β-hCG, FSH/LH, estradiol, prolactin, TSH, đường huyết – insulin; đôi khi cần chụp tử cung buồng trứng, MRI tuyến yên. Bác Hà luôn khuyến khích Đông – Tây y kết hợp để vừa an toàn vừa hiệu quả.
🪷 Theo Đông y: vì sao vô kinh?
Đông y nhìn kinh nguyệt là sự thịnh – suy của Khí – Huyết dưới sự điều khiển của Can – Tỳ – Thận và mạch Xung – Nhâm. Vô kinh thường gặp các thể:
🌬 Can uất – khí trệ
Căng thẳng kéo dài, tức ngực sườn, dễ cáu, ngủ kém; kinh bế do khí trệ không vận huyết.
- Định hướng: sơ can lý khí, điều Xung – Nhâm.
🩸 Khí – huyết hư
Mệt, hoa mắt, da nhợt, rụng tóc, móng giòn; thường sau bệnh dài, sau sinh, ăn uống kém.
- Định hướng: bổ khí huyết, dưỡng huyết sinh kinh.
🌙 Thận hư (âm hoặc dương)
Thận tàng tinh – chủ sinh sản. Âm hư: nóng trong, miệng khô, ngủ chập chờn. Dương hư: sợ lạnh, tay chân lạnh, lưng gối mỏi.
- Định hướng: tư âm/ôn dương, điều mạch Xung – Nhâm.
🌧 Đàm thấp – trở trệ
Thường gặp ở chị em tăng cân, lười vận động; đầy chướng, thèm đồ ngọt, mụn – rụng tóc, kinh thưa rồi bế.
- Định hướng: kiện Tỳ hóa đàm, thông lạc điều kinh.
🧊 Hàn ngưng – huyết ứ
Lạnh bụng dưới, thích ấm, môi tím, tay chân lạnh; tiền sử dính buồng tử cung hoặc nhiễm lạnh kéo dài.
- Định hướng: ôn kinh tán hàn, hoạt huyết hóa ứ.
🌿 Định hướng điều trị YHCT (tham khảo)
Điều trị vô kinh bằng YHCT là cá thể hóa sau khi bắt mạch – xem lưỡi – hỏi bệnh kỹ. Dưới đây là những nguyên tắc bác Hà thường áp dụng:
🩺 Can uất – khí trệ
- Nguyên tắc: sơ can giải uất, lý khí, điều Xung – Nhâm.
- Vị hay dùng: hương phụ, trần bì, bạch truật… (giải uất – lý khí – kiện Tỳ).
- Thói quen: hít thở sâu 5–10 phút sáng – tối, đi bộ nhẹ 30 phút/ngày, ngủ trước 23h.
🩸 Khí – huyết hư
- Nguyên tắc: bổ khí huyết, dưỡng âm sinh huyết.
- Vị hay dùng: đương quy, bạch thược, thục địa, xuyên khung…
- Ăn uống: cháo gà – táo tàu – gừng; rau củ màu đỏ/tía; ngũ cốc ấm; thêm sắt – B12 theo tư vấn.
🌙 Thận hư
- Nguyên tắc: ôn bổ Thận dương hoặc tư bổ Thận âm, điều mạch Xung – Nhâm.
- Vị hay dùng: kỷ tử, thỏ ty tử, sơn dược, tục đoạn…
- Thói quen: ngâm chân ấm 10–15 phút buổi tối; giữ ấm lưng – bàn chân; ngủ đủ 7–8 giờ.
🌧 Đàm thấp
- Nguyên tắc: kiện Tỳ hóa đàm, lợi thủy.
- Vị hay dùng: trạch tả, phục linh, ý dĩ, sa nhân…
- Lối sống: kiểm soát đường – bột tinh chế; vận động 150 phút/tuần; giảm đồ chiên – sữa béo.
🧊 Hàn ngưng – huyết ứ
- Nguyên tắc: ôn kinh tán hàn, hoạt huyết thông lạc.
- Vị hay dùng: ngải cứu, ích mẫu, xuyên khung…
- Thói quen: chườm ấm hạ vị 15–20 phút mỗi ngày khi gần kỳ dự kiến; tránh đồ lạnh kéo dài.
Lưu ý: các gợi ý trên mang tính tham khảo – không tự ý dùng thuốc khi chưa được thăm khám. Phối ngũ, liều lượng cần bác sĩ YHCT đánh giá mạch – lưỡi – triệu chứng để gia giảm an toàn.
👐 Bấm huyệt & châm cứu hỗ trợ (dễ thực hành)
- Tam âm giao (SP6): cách đỉnh mắt cá chân trong ~3 khoát ngón tay; day ấn 1–3 phút/bên, 1–2 lần/ngày, nhất là buổi tối.
- Quan nguyên (CV4) & Khí hải (CV6): dưới rốn 3–1,5 thốn; day ấm nhẹ 2–3 phút giúp ấm hạ vị, điều khí huyết.
- Thái xung (LV3) – kết hợp Hợp cốc (LI4): thư can, điều khí; ấn khi căng tức ngực sườn, stress.
Chống chỉ định: không tự bấm mạnh khi nghi có thai, đang sốt, đang ra huyết bất thường chưa rõ nguyên nhân.
🥣 Ăn – ngủ – vận động theo tinh thần Đông y
- Ưu tiên ấm – chín – mềm: gừng, quế lượng nhỏ, hành, tía tô; món hầm, hấp ấm bụng.
- Giảm lạnh – sống – đường tinh: đá, nước lạnh, đồ ngọt – trà sữa; đặc biệt tránh nhịn ăn kéo dài.
- Giữ cân hợp lý: BMI quá thấp hoặc quá cao đều ảnh hưởng vòng kinh; đặt mục tiêu về cân từ tốn (0,5kg/tuần).
- Ngủ trước 23h: gan “làm việc” tốt giúp Can khí thư thái, điều tiết cảm xúc.
- Vận động dịu: đi bộ, yoga, thở bụng sâu 10 phút/ngày.
- Ghi nhật ký chu kỳ: ngày dự kiến, triệu chứng, nhiệt độ cơ bản – để theo dõi đáp ứng.
🗓 Lộ trình 8–12 tuần theo dõi (định hướng)
- Tuần 1–2: đánh giá nguyên nhân (loại trừ có thai), lập kế hoạch ăn – ngủ – vận động; bắt đầu điều trị YHCT theo thể.
- Tuần 3–4: tái khám; điều chỉnh bài thuốc/biện pháp; tiếp tục bấm huyệt – chườm ấm nếu cần.
- Tuần 5–8: duy trì; theo dõi dịch nhầy cổ tử cung, nhiệt độ cơ bản; tinh chỉnh dinh dưỡng, stress.
- Tuần 9–12: nếu kinh chưa về, bác Hà thường phối hợp thêm châm cứu chuyên sâu, xem xét xét nghiệm nội tiết bổ sung.
❓ Hỏi nhanh – đáp gọn cùng bác Hà
Vô kinh bao lâu thì nên đi khám?
Nếu vốn vòng đều mà mất ≥ 3 tháng; hoặc kinh thưa nay mất ≥ 6 tháng; hoặc kèm đau – tiết sữa – sụt cân nhanh – rậm lông thì nên đi khám sớm để loại trừ nguyên nhân nội tiết/structural.
Giảm cân có làm vô kinh không?
Có. Mất mỡ quá nhanh làm rối trục nội tiết, thiếu nguyên liệu tổng hợp hormone. Hãy ăn đủ – đúng, tập vừa, ngủ sớm; đừng ép cân cực đoan.
Uống ích mẫu có ra kinh ngay không?
Ích mẫu có tác dụng hoạt huyết – điều kinh nhưng không phải “thuốc gọi kinh” dùng tuỳ tiện. Cần chẩn đoán đúng thể, có thai thì không dùng; nên được bác sĩ YHCT kê theo cơ địa.
💗 Lời nhắn của bác Hà gửi chị em
Vô kinh không phải bản án. Khi chị em hiểu cơ thể, chăm từ gốc – ăn ấm, ngủ đủ, vận động dịu, dưỡng cảm xúc – và điều trị YHCT đúng thể kết hợp thăm khám cần thiết, vòng kinh có thể trở lại nhịp nhàng. Nếu bối rối, chị em cứ chia sẻ với bác Hà – không câu hỏi nào là nhỏ khi nó chạm tới sức khỏe – hạnh phúc của mình.
Liên hệ tư vấn cùng Bác Hà
Nếu chị em đang bối rối chưa biết nên bắt đầu từ đâu, hãy để Bác Hà giúp bạn chẩn đoán chính xác và xây dựng phác đồ điều trị phù hợp, an toàn. Có thể đặt lịch tư vấn trực tiếp tại:
Trung tâm Thuốc Dân Tộc
- Hà Nội: Biệt thự B31 ngõ 70 Nguyễn Thị Định, Thanh Xuân - Hà Nội
- TP. Hồ Chí Minh: Số 145 Hoa Lan, phường 2, quận Phú Nhuận
- 0989 913 935 – 0932 064 179
Bác Hà luôn sẵn lòng lắng nghe và hỗ trợ chị em trên hành trình chăm sóc sức khỏe sinh sản bằng Y học cổ truyền một cách toàn diện, an toàn và hiệu quả.
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!