Khí hư – “tấm gương” phản chiếu sự vận hành Âm – Dương trong cơ thể

Trong y học cổ truyền, cơ thể người là một “tiểu vũ trụ” nơi Âm – Dương luôn vận hành, chế ước lẫn nhau để duy trì sức khỏe. Âm thuộc tĩnh, mát, nuôi dưỡng tân dịch; Dương thuộc động, ấm, thúc đẩy khí hóa. Khi Âm – Dương hài hòa, kinh nguyệt đều, khí huyết lưu thông, khí hư tiết ra ở mức sinh lý, trong, không mùi khó chịu. Ngược lại, chỉ cần mất cân bằng, khí hư sẽ trở thành dấu hiệu cảnh báo sớm mà chị em không nên bỏ qua.

Khí hư bình thường trông như thế nào?

• Màu sắc – tính chất: trắng trong hoặc hơi đục, dai nhẹ, không vón cục.

• Mùi: không hôi, không tanh.

• Lượng: thay đổi theo chu kỳ (tăng trước rụng trứng), không gây ẩm ướt kéo dài.

• Cảm giác đi kèm: không ngứa, không rát, không đau khi quan hệ.

Vì sao Âm – Dương chi phối khí hư?

• Âm là tân dịch giúp làm ẩm và bảo vệ niêm mạc âm đạo.

• Dương giúp vận hành, làm ấm và ngăn ứ trệ.
  Khi Âm đủ – Dương điều hòa, hạ tiêu (khu vực sinh dục – tiết niệu) thông suốt, khí hư sinh lý ổn định. Khi Âm hao hoặc Dương thịnh/suy, tân dịch bị rối loạn, xuất hiện khí hư bất thường.

Khi Âm – Dương lệch, khí hư thay đổi ra sao?

• Thấp nhiệt uất (Dương thịnh, nhiệt tụ): khí hư vàng/ xanh, đặc, hôi, ngứa rát; có thể kèm nóng trong, miệng khô, mặt đỏ, dễ cáu.

• Khí huyết hư – Dương khí suy: khí hư loãng, trong nhưng ra nhiều dai dẳng, mệt mỏi, tay chân lạnh, ăn kém.

• Âm hư – Hỏa vượng: khí hư ít, khô rát âm đạo, nóng bừng, mất ngủ, miệng khô.

• Can uất – tỳ hư: khí hư thất thường theo cảm xúc, bụng đầy, dễ rối loạn tiêu hóa.

Nguyên nhân thường gặp khiến Âm – Dương mất cân bằng

• Căng thẳng kéo dài, thức khuya, làm việc quá sức: “tâm hỏa” bốc, Âm hao, Dương vượng.

• Ăn uống thiên lệch: nhiều đồ cay nóng, nướng chiên, rượu bia → sinh nhiệt ở can – tỳ – vị, thấp nhiệt hạ tiêu. Ngược lại ăn nghèo nàn, lao lực → khí huyết hư.

• Lạm dụng thuốc kháng sinh, thuốc tránh thai, tự thụt rửa sâu hoặc vệ sinh không đúng cách → phá vỡ hệ vi sinh và tân dịch, làm “Âm” tổn thương, “Dương” mất chỗ nương tựa.

• Thói quen sinh hoạt: đồ lót bí, ẩm; không thay băng kịp thời; quan hệ không an toàn.

Khi nào chị em cần đi khám?

• Khí hư hôi nặng, vàng/xanh/nâu, lẫn máu ngoài kỳ kinh.

• Ngứa rát, đau khi quan hệ, tiểu buốt, đau bụng dưới, sốt.

• Tái phát nhiều lần hoặc đang mang thai.
  Phát hiện sớm giúp tránh biến chứng viêm nhiễm phụ khoa, ảnh hưởng sinh sản và chất lượng sống.

Chăm sóc vùng kín đúng cách để hỗ trợ cân bằng Âm – Dương

• Giữ tâm an – ngủ đủ: ưu tiên ngủ trước 23h, hít thở sâu, thiền/yoga 10–15 phút mỗi ngày để “hạ hỏa”, dưỡng Âm.

• Ăn uống điều hòa: hạn chế cay nóng, rượu bia, đồ chiên nướng; tăng rau xanh, chất xơ, ngũ cốc nguyên cám, uống đủ nước; dùng thức ăn ấm vừa (gừng, hành) khi người hay lạnh; tránh đường tinh luyện khi khí hư hôi, đặc.

• Vệ sinh khoa học: rửa ngoài bằng nước sạch/lành tính, không thụt rửa sâu; lau khô sau khi tắm/đi tiểu; mặc đồ lót cotton, thay mỗi ngày; tránh quần bó chật; thay băng thường xuyên ngày “đèn đỏ”.

• Vận động điều độ: đi bộ, yoga, dưỡng sinh giúp khí huyết lưu thông, tỳ vị kiện vận.

• Quan hệ an toàn, điều độ; không tự ý dùng thuốc hoặc dung dịch vệ sinh có tính sát khuẩn mạnh kéo dài.

Điều trị theo y học cổ truyền: biện chứng – luận trị

Bác Hà không điều trị theo “một đơn thuốc cho mọi người”, mà bắt mạch – hỏi bệnh – soi xét thể trạng để tìm đúng thể bệnh rồi mới kê pháp trị tương ứng:

• Kiện tỳ hóa thấp khi khí hư loãng, mệt mỏi, ăn kém.

• Thanh nhiệt trừ thấp khi khí hư vàng, hôi, ngứa rát.

• Bổ âm thanh hỏa khi khô rát, mất ngủ, miệng khô.

• Ôn thận cố sáp khi dương hư, tay chân lạnh, tiểu nhiều.
  Kết hợp thuốc thang gia giảm, xông – rửa thảo dược phù hợp, chế độ ăn – nghỉ – vận động cá nhân hóa để khôi phục cân bằng Âm – Dương từ gốc.

Câu hỏi thường gặp

1) Khí hư nhiều có phải bệnh?
Không phải lúc nào cũng là bệnh. Trước rụng trứng khí hư sinh lý có thể tăng. Nếu kèm mùi hôi, đổi màu, ngứa rát… cần đi khám.

2) Dùng dung dịch vệ sinh hằng ngày có đủ không?
Không. Vệ sinh chỉ xử lý bề mặt. Cần điều chỉnh lối sống và điều trị theo căn nguyên nếu có viêm hoặc mất cân bằng Âm – Dương.

3) Thuốc kháng sinh có làm khí hư rối loạn?
Lạm dụng kháng sinh dễ phá vỡ hệ vi sinh, làm tân dịch tổn thương, khí hư bất thường. Chỉ dùng khi có chỉ định.

4) Thuốc tránh thai có ảnh hưởng khí hư?
Một số người có thể thay đổi dịch tiết do tác động nội tiết. Nếu khí hư bất thường kéo dài, nên trao đổi với bác sĩ để điều chỉnh phương pháp phù hợp.

Khí hư là “tấm gương” phản chiếu Âm – Dương trong cơ thể. Chị em hãy lắng nghe những thay đổi nhỏ, điều chỉnh lối sống, chăm sóc vùng kín đúng cách và thăm khám sớm. Điều trị đúng căn nguyên theo y học cổ truyền sẽ giúp cơ thể trở lại hài hòa, giữ cho mình sự khỏe mạnh và an yên lâu dài.

— Thạc sĩ, bác sĩ Đỗ Thanh Hà —