Tăng androgen ở nữ giới: Dấu hiệu thầm kín đang âm thầm phá vỡ cân bằng cơ thể?

Chào các chị em, hôm nay Bác Hà muốn chia sẻ một chủ đề rất “nhạy nhưng cần” – đó là tình trạng tăng androgen ở nữ giới. Khi thừa androgen, cơ thể người phụ nữ giống như bị “đánh cắp” sự mềm mại vốn có. Và vì nhiều chị em còn ngại nói, ngại hỏi, nên tình trạng này cứ âm thầm kéo dài, dẫn đến mất cân bằng âm dương, ảnh hưởng trực tiếp đến kinh nguyệt, sinh sản và cảm xúc.

Bác Hà luôn đồng cảm sâu sắc, bởi nhiều chị em đến khám chỉ thở dài: “Bác ơi, sao cơ thể con thay đổi lạ quá, con không còn nhận ra mình nữa”. Chính vì vậy, bài viết này sẽ giúp chị em hiểu thấu đáo — từ góc nhìn Đông y — để biết cơ thể đang mách bảo điều gì và làm sao để khôi phục lại sự hài hòa.

Androgen là gì và vì sao lại tăng ở nữ giới?

Trong cơ thể nữ giới, androgen vốn tồn tại với lượng rất nhỏ, giúp duy trì ham muốn, sức khỏe xương và cơ. Nhưng khi androgen tăng quá mức, cơ thể lập tức rơi vào trạng thái dương thịnh – âm suy. Đông y cho rằng: “Bệnh trạng phát sinh do sự mất thăng bằng về âm dương… khí và huyết có hòa hợp thì mới sanh trưởng và thăng bằng”

Khi dương khí (androgen) vượt trội, âm huyết bị hao hụt, từ đó gây ra nhiều rối loạn ở kinh – đới – thai – sản. Bác Hà vẫn hay nói với các chị: “Âm dương trong cơ thể giống như đôi vợ chồng hòa hợp, chỉ cần một bên lấn át là nhà cửa xáo trộn ngay”.

Dấu hiệu cho thấy chị em đang thừa androgen

Khi lượng androgen tăng, cơ thể sẽ gửi những tín hiệu rất rõ ràng nhưng lại dễ bị bỏ qua. Bác Hà gặp rất nhiều trường hợp chỉ khi kinh nguyệt rối loạn nặng hoặc da thay đổi quá mức mới đi khám.

Dưới đây là dấu hiệu thường gặp:

• Chu kỳ kinh nguyệt thưa, ít hoặc vô kinh: Đây là biểu hiện dễ nhận thấy nhất. Theo Đông y, đó là dấu hiệu cho thấy tỳ – can – thận không còn điều hòa, huyết hải suy.
• Mọc nhiều lông ở mặt, ngực, bụng: Dương khí quá thịnh, gây hiện tượng “dương hóa” ở nữ.
• Mụn trứng cá, da dày, tiết dầu nhiều: Thường gặp ở cằm, quai hàm – vùng chịu ảnh hưởng mạnh của androgen.
• Tóc rụng, tóc mỏng: Đông y gọi là “huyết hư bất nhuận mao”.
• Tăng cân vùng bụng: Do rối loạn chuyển hóa, tỳ vị bị đàm thấp tích tụ.
• Giảm ham muốn, tâm trạng cáu gắt: Âm huyết suy, can khí uất.

Điều khiến Bác Hà luôn trăn trở là nhiều chị cho rằng “mấy triệu chứng này phụ nữ ai chẳng có”, nên không đi khám sớm. Nhưng thực tế, khi androgen tăng kéo dài, chị em có thể rơi vào nguy cơ buồng trứng đa nang (PCOS), hiếm muộn hoặc béo phì nội tiết.

Vì sao phụ nữ bị tăng androgen? Nhìn từ góc độ Đông y

Trong Đông y, mọi rối loạn nội tiết đều quy về sự mất cân bằng âm dương – khí huyết – tạng phủ. Với tăng androgen, Bác Hà thường thấy các nhóm nguyên nhân sau:

Can khí uất – hóa hỏa

Khi chị em căng thẳng kéo dài, can mất điều đạt, khiến khí uất tích lại. Khí uất lâu ngày hóa hỏa, làm dương khí bốc mạnh, phá hao âm huyết.

Tỳ hư sinh đàm

Tỳ vận hóa kém khiến đàm thấp tích lại. Đàm thấp và hỏa uất kết hợp tạo thành “hỏa – đàm”, làm rối loạn quá trình sinh hormone, thúc đẩy androgen tăng.

Thận âm hư – dương bất chế

Thận là gốc của nội tiết. Khi thận âm suy, dương khí không được tiết chế, khiến các biểu hiện dương thịnh (androgen cao) bộc phát mạnh.

Bác Hà vẫn trích câu trong sách thuốc Nam để chị em dễ hình dung: “Trong cơ thể, dương khí giống như mặt trời, âm huyết giống như nước. Dương không có âm sẽ bốc cháy, âm không có dương sẽ đọng lại”. Đây là lý giải rất rõ ràng cho tình trạng tăng androgen.

Hệ quả nếu không điều trị sớm

Androgen cao không chỉ làm mất tự tin mà còn ảnh hưởng đến khả năng làm mẹ. Bác Hà từng điều trị cho nhiều chị em bị hiếm muộn vì buồng trứng không rụng trứng trong thời gian dài.

• Nguy cơ buồng trứng đa nang (PCOS)
• Rối loạn kinh nguyệt kéo dài
• Khó thụ thai hoặc vô sinh
• Đái tháo đường, rối loạn mỡ máu
• Ảnh hưởng tâm lý: lo âu, cáu gắt, giảm tự tin

Mỗi lần nghe các chị chia sẻ: “Con mong có con mà mãi không được”, Bác Hà lại thấy thương vô cùng. Có những rối loạn tưởng nhỏ, nhưng lại đang ảnh hưởng sâu sắc đến hạnh phúc gia đình.

Đông y điều trị tăng androgen như thế nào?

Đông y không trị triệu chứng riêng lẻ, mà khôi phục sự hài hòa của toàn bộ cơ thể. Điều quan trọng là bổ âm – tiết dương – điều hòa can tỳ thận.

1. Điều hòa can khí

Dùng các vị giúp thư can giải uất, ổn định cảm xúc để giảm hỏa vượng – vốn là gốc làm tăng androgen.

2. Bồi bổ thận âm

Giúp âm huyết đầy đủ để giữ dương khí ổn định. Âm thịnh thì dương tự khắc điều hòa.

3. Kiện tỳ hóa đàm

Tỳ mạnh thì đàm thấp không sinh. Đàm giảm thì nội tiết tự cân bằng.

4. Điều kinh hoạt huyết

Kích thích hoạt động buồng trứng, giúp trứng phát triển và rụng đều.

Một số vị thuốc Nam hỗ trợ điều hòa nội tiết

Dựa trên kinh nghiệm dân gian và y học cổ truyền, các vị sau thường được dùng trong những bài thuốc điều hòa khí huyết, kiện tỳ – thanh nhiệt – bổ thận:

• Cỏ mực: vị ngọt, tính lương, bổ âm huyết tốt.
• Rễ tranh: thanh nhiệt, lợi tiểu, giúp giảm tích nhiệt – vốn thúc đẩy androgen.
• Cam thảo đất: điều hòa tỳ vị, hỗ trợ cân bằng hormon.
• Sài hồ nam: sơ can giải uất – vị thuốc chủ lực khi khí uất gây rối loạn kinh nguyệt.
• Huyền sâm: bổ thận âm, thanh hỏa.

Bác Hà lưu ý chị em rằng dùng thuốc cần có thầy thuốc thăm khám trực tiếp. Mỗi cơ địa, mỗi mức độ androgen tăng khác nhau, dùng sai sẽ khiến âm dương mất cân bằng nặng hơn.

Nếu chị em muốn tìm hiểu thêm về sức khỏe sinh sản theo Đông y, có thể tham khảo các bài viết liên quan của Bác Hà tại: Kinh nguyệt không đều, Nguyên nhân hiếm muộn theo Đông y.

Lời kết – Lắng nghe cơ thể để giữ gìn sức khỏe sinh sản

Androgen tăng không phải là chuyện đáng sợ, nhưng là điều mà chị em tuyệt đối không được bỏ qua. Cơ thể luôn có cách để lên tiếng, chỉ cần mình chịu lắng nghe. Bác Hà luôn mong mỗi người phụ nữ đều hiểu: sự cân bằng bên trong chính là gốc của nhan sắc, sức khỏe và hạnh phúc.

Chị em nếu thấy mình có những dấu hiệu kể trên, hãy chủ động đi thăm khám và cân bằng lại âm dương sớm. Khi cơ thể trở lại nhịp điệu hài hòa, kinh nguyệt đều, làn da sáng hơn, cảm xúc ổn định, đó là lúc chị em lấy lại được “chính mình”.

Chúc chị em luôn khỏe – đẹp – an nhiên.

— Thạc sĩ, bác sĩ Đỗ Thanh Hà —